گزارشهای روزنامه لوموند، یک هفته پس از آغاز جنگ ایران و عراق

بمناسبت سالگرد آغاز جنگ ایران و عراق، مقاله روزنامه فرانسوی لوموند در 30 سپتامبر 1980، یعنی هشت روز پس از شروع جنگ را از نظر خوانندگان می‌گذارنیم. در این مقاله، نکات مهمی گزارش می‌شوند:

– در هشتمین روز جنگ، دیگر خبری از پیروزی برق آسای عراق نیست و صدام حسین که پیش از 1000 خبرنگار خارجی را به بغداد دعوت کرده بود تا جشن پیروزی بر تهران را در حضور آنها بگیرد، تنها می‌تواند روزنامه نگاران را به شهر مهران واقع در 13 کیلومتر داخل خاک ایران بفرستد.

– در نقش امریکا در حمله عراق به ایران. روزنامه از قول رئیس جمهور و فرمانده کل قوا، بنی صدر، می‌نویسد:«عراقیها و امریکائیها هدف مشترکی را در ایران دنبال می‌کنند و آن سرنگونی رژیم انقلابی ایران است». سایت انقلاب اسلامی مقالهِ روزنامه فیگارو مورخ 7 آبان 1359 را پیشتر از نظر خوانندگان گذرانده‌است. در آن مقاله، از چراغ سبز امریکا به صدام برای حمله به ایران پرده برداشته شده‌است.

– حمایت کشورهای عربی از صدام از جمله حمایت قذافی

– عدم حمایت مردم خوزستان و کردستان از عراق. صدام حسین که امید به حمایت مردم این استانها بسته بود، قصد برقراری «جمهوری خوزستان» را داشت و قرار بود آقای شاپور بختیار در آنجا  مستقر شود.

– آقای دکتر شاپور بختیار که در روزهای اول جنگ، همانند صدام در امید پیروزی برق آسای عراق بود تا در تهران قدرت را در دست گیرد، در تلویزیون فرانسه، تشکیل حکومت در تبعید را علام کرده بود. اما 8 روز پس از شروع جنگ، وقتی دیگر معلوم شد جنگ طولانی‌تر از آن می‌شود که تصورکرده بود و به مطلوب خود نمی‌رسد، از جمله تحت فشار حکومت فرانسه، آن‌را تکذیب کرد.

30 سپتامبر 1980 – عراق قوای نظامیش را در جنوب خلیج (فارس) تقویت می‌کند

هشت روز پس از شروع جنگ عراق با ایران، موقعیت نظامی مبهم است. اطلاعیه‌های ستادهای فرماندهی کل ارتش ضد و نقیض هستند. ظاهرآ هر دو پایتخت جنگ را طولانی پیش بینی می‌کنند. عراق به ژاپن و بی شک به سایر کشورهای ذینفع اطلاع داده‌است که تاریخ نمایشگاه بغداد که قرار بود از اول تا سیزدهم اکتبر برگزار شود، دست کم به 15 نوامبر تغییر یافته‌است. آژانس خبرگزاری عراق طی گزارشی از لندن اطلاع داد که تهران از ترکیه تقاضای اسلحه کرده‌است. این خبر توسط فرستادهء ما در بیت‌المقدس تائید شده‌است. آژانس خبرگزاری عراق افزوده‌است که سرهنگ قذافی پیشنهاد پرداخت دوبرابر بهای وسائل و قطعات یدکی را که قرار است تحویل داده شود، به آنکارا داده‌است.

در حال حاضر، به دنبال اطلاع منتشره توسط روزنامه فاینانشیال تایمز از قول خبرنگارانش در واشنگتن و بحرین،  عراق نیروهای هوائی خود را در جنوب خلیج فارس تقویت کرده‌است. مجددا” توجه‌ها بر تنگه هرمز متمرکز شده اند. این اطلاعات توسط منابع خصوصی در تهران تائید شده‌اند. بغداد، علاوه بر نظامیانی که هفته پیش، به محل اعزام کرده‌بود، دست‌کم نیروهائی شامل یک گردان و چند هلیکوپتر « Super Frelon « که از آنها در حمل و نقل نظامیان نیز استفاده می‌شود، فرستاده‌است.

هرچند عراق اعلام کرده‌است ادعائی در مورد سه جزیرهء تنگه هرمز، تنب کوچک و تنب بزرگ و ابو موسی، ندارد، اما بنظر بغداد این «سرزمینهای عربی» می‌بایستی تحت حاکمیت امارات عربی قرار بگیرند. بعضی‌ها از خود می‌پرسند که آیا نیروهای عراقی در تدارک دخالت نظامی با پشتبانی احتمالی نیروهای دیگر عرب هستند.

نمی‌توان عملیات پیش گیرانه یا انصرافی را از نظر دور داشت. رئیس جمهور بنی صدر در مصاحبه‌ای با نیوزویک اعلام داشت که: «عراقیها و امریکائیها هدف مشترکی را در ایران دنبال می‌کنند و آن سرنگونی رژیم انقلابی ایران است. از ابتدا، امریکائیها هیچگاه بی‌طرف نبودند». در مورد سئوالی در باره بستن تنگه هرمز، پاسخ داد : «این امکان وجود دارد. هرگاه ما از همه طرف مورد هجوم قرار بگیریم، مسلملآ بی کار نخواهیم نشست».

در حالی که عملیات ادامه داشت، عراق، دوشنبه 29 سپتامبر مدعی شد که یکشنبه، نیروهایش 80 کیلومتر در خاک ایران پیش رفته‌اند و نبردهای شدید حوالی سه شهر عمده استان نقت‌خیز خوزستان، خرمشهر، آبادان و اهواز، ادامه دارند. سقوط آنها توسط تهران تکذیب شد (به مقاله اریک رولو مراجعه شود). ولی ستاد کل ارتش عراق روزنامه نگاران را به شهر مهران واقع در 13 کیلومتر داخل خاک ایران آورد. بیشتر اهالی که به 25000 نفر تخمین می‌زنند با سربازان ارتش ایران فرار کردند.

عدم تشکیل حکومت در تبعید

بطور کلی، بنظر نمی‌رسد که مردم استانهائی که خواستار خودمختاری هستند نظیر کردستان و خوزستان (عربستان برای عربها) قیام کرده‌باشند. هرچند، جبهه آزادی بخش عربستان اظهار می دارد عملیات چندی در جریان هفته جاری علیه تاسیسات نظامی و اقتصادی انجام داده‌است. اعضایش به تأسیسات شرکت گاز نزدیک اهواز خسارت وارد کرده و نیروهای ایرانی را به دام انداخته‌اند. اطلاعیه از جانب فرماندهی نظامی جنوب توسط رادیو آبادان، در تائید اطلاعیه مزبور، پخش شد و مردم را به همکاری در دستگیری «مزدورانی» فراخواند که با پیامهای رمز، توپخانه عراقیها را هدایت می‌کنند.

از لحاظ سیاسی، دوستان سرتیب مدنی، نامزد سابق ریاست جمهوری، که در دسته مخالفین بتازگی قرار گرفته است، در پاریس اعلام کرده‌اند که 10 روز است به اتفاق دو یا سه وزیر سابق آقای بختیار، از جمله آقای آموزگار از ایران فرار کرده‌اند. آقای مدنی ظاهرا اینک در اروپا می‌باشد و دوستانش آقای بختیار را شماتت می کنند بخاطر آن‌که در آقای مدنی از دید رقیب می‌نگرد و در ارتباطات او مانع ایجاد می‌کند.

از طرفی، نخست وزیر سابق در جلسه کنفرانس مطبوعاتی‌اش، در فرانسه، روز شنبه، تشکیل حکومت در تبعید را تکذیب کرد. و این برخلاف گفته‌های چند روز پیش‌تر او بود که در تلویزیون، کانال دو، اظهار داشته بود (لوموند 28-29 سپتامبر). او قبول کرد که به قاهره رفته ولی با ولیعهد تماسی نداشته‌است.

بختیار از فرانسه به امان رفت- 3 اکتبر 1980

روز پنج شنبه بعد از ظهر 2 اکتبر، اطلاع یافتیم که آقای شاپور بختیار روزچهارشنبه 1 اکتبر از فرانسه به اردن رفته و این مسافرت توسط هواپیمای اختصاصی عراقی صورت گرفته‌است. از دفتر نخست وزیر سابق ایران در پاریس اعلام شده‌است که نامبرده در پایتخت فرانسه نیست ولی از اطلاع دادن در باره محل حضور او و علت آن خودداری کرده‌است.

آقای بختیار مسافرتهایش در چند نوبت به بغداد در سال گذشته، را کتمان نمی‌کند، اخیرآ به تلویزیون فرانسه اظهار کرده بود که می‌خواهد حکومتی در تبعید تشکیل دهد. نخست وزیر سابق ایران در بغداد یک برنامهِ رادیوئی دارد که برای ایران برنامه پخش می‌کند. امکان پیدا نشد تا بدانیم آیا پنج شنبه اخیر، آقای بختیار به عراق رفته‌است یا هنوز در امان می‌باشد. (1)

1. در آن تاریخ جنگ بود و فرود و پرواز هواپیماها از فردوگاه بغداد انجام نمی‌شد. اینست که مسافران عراق به اردن می‌رفتند و از آنجا، از راه زمینی وارد عراق می‌شدند. ازاین‌رو، هواپیمای عراقی بختیار را به اردن برد تا خودروهای حکومت صدام او را از امان به بغداد ببرند. کریستین ملار ، روزنامه نگار فرانسوی، که بهنگام مراجعت، از عراق تا امان را با خودرو می‌آمده، بختیار را دیده‌است که از بغداد مراجعت می‌کرده‌است. این دو یک مسیر را برای مراجعت از بغداد به پاریس، همزمان و همراه، طی می‌کنند: از بغداد تا امان از راه زمین و از امان تا پاریس از راه هوا.