سلمان رشدی، نویسنده بریتانیایی هندی‌تبار در جریان یک مراسم در شهر نیویورک آمریکا با چاقو مورد حمله قرار گرفت.

روح‌ الله موسوی خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۷ و در پی انتشار کتاب آیات شیطانی حکم ارتداد و مهدورالدوم بودن وی را صادر کرده بود.

سلمان رشدی روز جمعه قرار بود در انستیتوی چاتاکوئا در غرب ایالت نیویورک سخنرانی کند. بنا به گزارش‌ ها، او بر روی صحنه محل سخنرانی با چاقو مورد حمله قرار گرفت.

طبق گزارش‌ های اولیه، سلمان رشدی، ۷۵ ساله به دنبال این حمله بر روی زمین افتاد. گروهی از افراد پس از این حادثه برای کمک به سلمان رشدی به دور او جمع شدند و پاهای او را بالا بردند تا خون به مغز وی برسد.

از شدت جراحت سلمان رشدی و حال جسمی او پس از این حمله هنوز گزارش چندانی منتشر نشده است. پلیس نیویورک اعلام کرده که سلمان رشدی از ناحیه گردن چاقو خورده و با آمبولانس هوایی به بیمارستان منتقل شده است. به گفته پلیس وضعیت جسمی سلمان رشدی پس از این حمله «نامشخص» است.

بنا به اعلام پلیس، فرد مظنون به حمله به سلمان رشدی بازداشت شده است. خبرنگار آسوشتیدپرس که شاهد حمله به سلمان رشدی بود، گفته است که مرد مهاجم بر روی صحنه محل سخنرانی به سوی این نویسنده هجوم برد و ۱۰ تا ۱۵ بار به او مشت یا چاقو زد. شاهدان عینی گفته‌ اند که این حمله حدود ۲۰ ثانیه طول کشید.

یک شاهد عینی دیگر به آسوشیتدپرس گفت که سلمان رشدی «بین ۶ تا ۸ بار» با چاقو مورد حمله قرار گرفت.

سلمان رشدی از چند سال پیش تاکنون در نیویورک ساکن شده بود.

بنیاد پانزده خرداد در ایران بیش از ٣ میلیون دلار برای قتل سلمان رشدی جایزه تعیین کرده بود.

کتی هوکول، فرماندار نیویورک می‌ گوید، سلمان رشدی زنده است و به بیمارستان منتقل شده است.

فرماندار نیویورک از سلمان رشدی به عنوان فردی «بی‌ باک» ستایش کرد. کتی هوکول همچنین اعلام کرد که یک افسر پلیس ایالت نیویورک موفق به نجات جان سلمان رشدی شده است.

کتی هوکول گفت که هویت فرد مهاجم به سلمان رشدی متعاقباً اعلام خواهد شد.

بوریس جانسون، نخست‌ وزیر بریتانیا روز جمعه در صفحۀ توئیتر خود نوشت که از حمله به سلمان رشدی «منقلب» شده است.

نخست‌ وزیر بریتانیا افزود که سلمان رشدی در حال «دفاع از حقی بود که ما هرگز نباید از دفاع از آن دست برداریم.»

چاک شومر، رهبر اکثریت دموکرات در مجلس سنای آمریکا روز جمعه در واکنش به حمله به سلمان رشدی این اقدام را «حمله به آزادی و فکر» توصیف کرد. چاک شومر یکی از دو نماینده ایالت نیویورک در مجلس سنای آمریکا است.

رهبر اکثریت دموکرات در مجلس سنای آمریکا ضمن آرزوی بهبودی و سلامتی برای سلمان رشدی ابراز امیدواری کرد که عامل حمله به او مجبور به «پاسخگویی» بابت اقدامش شود و «عدالت» در مورد او اجرا شود.

یائل برون پیوه، رئیس مجلس ملی فرانسه در واکنش به حمله به سلمان رشدی از او به عنوان «مردی آزاده و متفکری متعهد» یاد کرد.

وی در ادامه حمله به سلمان رشدی را «بزدلانه» و «نفرت‌ انگیز» توصیف کرد.

❊

❊

از کتاب: «انسان، حق، قضاوت و حقوق انسان در قرﺁن»

صفحات ۸۱ تا ۹۲

نوشته : ابوالحسن بنی صدر

تاریخ اولین انتشار: اسفند ماه ۱۳۶۲

تاریخ دومین انتشار :خرداد ماه ۱۳۶۸

تاریخ سومین انتشار: آبان ماه ۱۳۸۳

 ۱/۳ –  جرم عقیده:

       اینکه کسى مى‏تواند، دینى غیر اسلام داشته باشد و یا دینى نداشته باشد، مورد مخالفت کسى نیست. قرآن به دفعات بر این امر تصریح کرده است: در دین اکراه نیست و… (۸۸):

      قل یاایها الکافرون * لااعبد ما تعبدون * ولا انتم عبدون ما اعبد * و لا انا عابد ما عبدتم * و لا انتم عبدون مآاعبد * لکم دینکم ولى دین

       « بگو ای کافران آنچه را شما عبادت مى‏کنید، من عبادت نمى‏کنم و آنچه را من عبادت مى‏کنم، شما عبادت نمى‏کنید. و من آنچه را شما عبادت مى کردید عبادت نمى‏کنم و آنچه را من عبادت مى‏کنم، شما عبادت نمى‏کنید. بنابراین دین شما براى شما و دین من براى من.»

       قرآن به مسلمانان دستور مى‏دهد وقتى براى جهاد بیرون مى‏روید با کسانى که اظهار اسلام مى‏کنند، نجنگید (۸۹) و بر جان و مال کسانى که از در سازش در مى‏آیند، حقى ندارید (۹۰) و به پیامبر دستور مى‏دهد که بر آزار کافران و منافقان بردبار باش (۹۱) و به مسلمانان مى‏گوید با غیر مسلمانانى که به آنها نجنگیده‏اند، مى‏توانند دوست بشوند (۹۲):

       لاینهکم الله عن الذین لم یقاتلوکم فى الدین و لم یخرجو کم من دیارکم ان تبر و هم و تقسطوآ الیهم ان الله یحب المقسطین

       «خدا شما را از دوستى و قسط در حق آنانکه با شما در دین جنگ نمى کنند و شما را از شهر و دیار خویش بیرون نمى‏کنند، باز نمى‏دارد. چرا که خدا قسط کنندگان را دوست مى‏دارد.»

       با وجود این تصریحات، باید ببینیم، ترک اسلام جرم است و مجازات دارد یا خیر؟ شرک و کفر بزرگترین گناهانند. اما دادگاه رسیدگى به آن، دادگاه عدل الهى در معاد است. خدا چند نوبت به پیامبر مى‏گوید، کار کافران و مشرکان و منافقان را بخود او واگذارد (۹۳) چرا بزرگترین گناهان جرم تلقى نشده و قابل محاکمه نیست؟ به این دلیل که اولاً تفتیش عقاید رایج مى‏شود و بدان، جامعه سراسر فاسد و تباه مى‏گردد. تجربه‏هاى مداوم و مستمر از قدیمى‏ترین زمانها تا دوران ما، همه براینند که هر زمان نوع عقیده موضوع قضاوت قرار مى‏گیرد، نتیجه معکوس ببار مى‏آورد و بجاى داد، ستم کامل برقرار مى‏کند. ثانیاً عقیده و تحول آن، امرى نیست که قاضى، با دانش و امکانات آدمیان، بتواند در حیطه تشخیص آورد. علم و عدل خدایى مى‏خواهد.

    از اینرو در ۲۴ آیه قرآن که از مسلمان شدن و از اسلام بیرون رفتن سخن رفته است، هیچگاه مجازاتى براى مرتد، حتى در صورت تکرار ارتداد معین نگشته است (۹۴):

 

 مجازات ارتداد در تاریخ سه دین

       درباره پیدایش مجازات ارتداد در دینهاى یهود و مسیحیت و اسلام، مطالعه‏هاى چندى انجام گرفته‏اند. اما اساس کار را بر قرآن مى‏گذاریم و به مناسبت، از این مطالعه‏ها در روشن‏تر کردن امر، استفاده مى‏کنیم: قرآن، چند نوبت، از ارتداد قوم موسى سخن بمیان آورده ا ست. بخصوص در سوره بقره آیه‏هاى ۴۰ تا ۹۷٫ قوم موسى، پس از غیبت موسى، گوساله پرست مى‏شوند. وقتى موسى باز مى‏گردد و این قوم توبه مى‏کنند، خدا توبه را مى‏پذیرد و آنها را مى‏بخشد (۹۵):

       ثم عفونا عنکم من بعد ذلک لعلکم تشکرون

      « آنگاه شما را از آن گناه بخشیدیم. باشد که سپاسگزار شوید.»

     در آیه ۵۴ همین سوره به یاد مى‏آورد که موسى بقوم خود گفت (۹۶):

      و اذ قال موسى لقومه یا قوم انکم ظلمتم انفسکم باتخاذ کم العجل فتوبوا الى بارئکم فاقتلوا انفسکم خیر لکم عند بارئکم فتاب علیکم انه هو التواب الرحیم

       « و یاد آرید وقتى موسى به قوم خود گفت: اى قوم همانا با روى نهادن به پرستش گوساله، به خود ستم کردید. پس به نزد خدا توبه کنید. نفسهای یکدیگر را بکشید. این عمل، نزد خدا، براى شما نیکوتر است. پس توبه شما را پذیرفت. همانا او بسیار توبه‏پذیر مهربان است.»

      مى‏ماند که خدا نخست مى‏بخشد و بعد پیامبرش به قوم مى‏گوید یکدیگر را بکشید؟ با این تناقض چه باید کرد؟ بجاست، به یک امر واقع مستمر بپردازم و محکى را بدست بدهم : بتدریج که قدرتهاى استبدادى جایگزین جامعه توحیدى مدینه مى‏شدند، آیه‏هاى قرآنى را بر وفق نیازهاى قدرت تفسیر مى‏کردند. قدرت استبدادى فلسفه را بمدد مى‏گرفت تا اصول دین را از معانى قرآنى تهى کند. با اینکار، ربط معانى آیات قرآن با اصل‏هاى راهنما بریده مى‏شد. بناگزیر معانى آیه‏ها ضد و نقیض مى‏شدند. براى پوشاندن این تناقض‏ها، هر مفسرى، هر «صاحب فتوائى» به شیوه‏اى متوسل مى‏شد  و مى‏شود. بدینخاطر بود که با وجود تصریح‏هاى مکرر قرآن که از زبانش بدون اعوجاج است، روشن و آسان است، قرآن کتاب معما گشت و ماند.

      وقتى به این امر واقع مستمر، پى بردم که تعاریف اصول دین را در قرآن پى جستم. در پرتو آنها، زبان قرآن را روشن یافتم و متوجه این واقعیت شدم که اگر به آیه‏اى معنائى داده شود که با این اصول ناسازگار باشد، با آیه‏هاى بسیار دیگر در تناقض قرار مى‏گیرد. بدینسان محک را پیدا کردم و اینک در اختیار خواننده مى‏گذارم: شرط درستى معنى هر آیه اینست که تناقض و یا تناقض‏ها بر نیانگیزد. کتاب حاضر شاهد درستى این روش و کارآئى این محک است: در تهیه این کتاب به تمامى سوره‏هاى قرآن مراجعه کرده‏ام. به بیش از ۵۰۰ آیه، استناد کرده‏ام، معانى آیه‏ها نه تنها کمتر تناقضى پیدا نکرده‏اند، بلکه، در رابطه با یکدیگر موضوعات مورد بحث را از روشنى تمام برخوردار کرده‏اند.

     با توجه به این توضیح پاسخ پرسش این مى‏شود که: نفس خویش را بکشید، یعنى در توبه استقامت بجوئید. با این معنى، تناقض با آیه پیش رفع مى‏شود. تناقض‏هاى بسیار دیگر (با اصل در دین اکراه نیست، با اصل مسئولیت انسان که با اختیار و آزادى ملازمه دارد و…) نیز بوجود نمى‏آیند. دانشمندى چون گلدزیهر، به آراء مفسران مراجعه کرده و به این نتیجه رسیده است (۹۷) که در کلمه “اقتلوا” اگر دو نقطه را در زیر قرار بدهیم، “اقیلو” مى‏شود و معناى آیه مى‏شود که در توبه استوارى بجوئید.ولی نفسهای خود را بکشید خود به معنای توبه رسا است  و آقاى طالقانى احتمال مى‏دهد (۹۸) که: 

  «این دستور شأنى و آزمایشى بوده یعنى توبه چنین گناهى کشتن نفس شرک زا است  یا آماده شدن و تن دادن به خودکشى موجب پذیرش توبه آنان گشت.»

      بخصوص که در آیه ۵۹ همین سوره مى‏گوید ستمگران معناى قول خدا را برگرداندند و در آیه ۷۹ مى‏گوید که تورات را به دست نوشته‏اند و بجاى تورات اصلى قرار داده‏اند. در مناسبتهاى دیگر نیز ارتداد و پشت کردن قوم موسى را به موسى خاطرنشان مى‏کند و هیچگاه نمى‏گوید مجازات ارتداد را مرگ قرار داده‏ایم. با اینهمه فرض مى‏کنیم که معناى آیه بر این مجازات سخت صراحت دارد، و چون شرط پذیرفته شدن توبه « یکدیگر را کشتن » بوده، تناقض نیز میان دو آیه بوجود نمى‏آورد. ببینیم این جرم و مجازات آن از دینى به دین دیگر، چگونه تحول کرده است:

     بنا بر تورات، موسى موافقان دعوت خود را به کشتن کسانى گمارد که به گوساله پرستى روآورده بودند. و جاى جاى مجازات ارتداد و دشنام و کفر بخدا را اعدام ذکر کرده است (۹۹):

  «به بنى اسراییل بگو: هر کس که یهوه را دشنام دهد گناهکار است و آنکس که به نام خدا دشنام دهد به مرگ، مجازات خواهد شد: تمام جماعت او را سنگسار خواهند کرد. بیگانه یا بومى، اگر به نام مقدس ناسزا یا کفر بگوید، به مرگ محکوم مى‏شود.»

  و باز:

      «اگر پیامبرى و یا رؤیا بافى، تو را به خدایانى غیر از یهوه خواند… او را بکشید. زیرا عصیان بخدا را تبلیغ کرده است… اگر برادر تو، پسر مادر تو، یا پسر تو، یا دختر تو، یا همسر تو، که بر سینه تو مى‏آرامد، یا دوست تو که با او چون یک روح در دو تنید، در خفا، تو را به پرستش خدایان دیگر خواند،… تسلیم نمى‏شوى. گناه آنها را مخفى نمى‏دارى، آنها را به مجازات مرگ مى‏رسانى. نخست تو و سپس تمام مردم او را سنگسار مى‏کنید تا بمیرد… اگر ساکنان یک شهر روى به پرستش خدایان دیگر آوردند، تحقیق کن اگر صحت داشت، تمام مردم شهر را از دم تیغ بگذران. حتی حیوانها را نیز از دم تیغ بگذران. هر چه دارند گرد بیاور و آتش بزن و شهر را نیز….»

     و اما در قرآن، در سوره مائده، داستان حواریون را با عیسى (ع) مى‏آورد: آنها مائده آسمانى مى‏خواهند و عیسى (ع) آن را از خدا طلب مى‏کند. پاسخ این است (۱۰۰):

       قال الله انى منزلها علیکم فمن یکفر بعد منکم فانى اعذبه عذاباً لا اعذبه احداً من العالمین

       «خدا گفت: این مائده را براى شما مى‏فرستم. پس از آن، از شما، هر کس کافر شود، او را به چنان عذابى معذب کنم که کس را نکرده باشم.»

       بدینسان هیچگونه مجازاتى معین نمى‏کند و بر مسیح و حواریون مقرر نمى‏دارد که مرتد را خود مجازات کنند.

 در انجیل، حکم تورات، جاى خود را به ضرورت دورى کردن از مرتد، ترک کردن او و تهدیدش که خدا او را مجازات خواهد کرد مى‏سپارد (۱۰۱):

     «یهودیان به عیسى (ع) ناسزا مى‏گویند، اما او به هیچ مجازاتى تهدیدشان نمى‏کند.»

 – کسانى که به کافری باز مى‏گردند و به انواع فسادها روى مى‏آورند، در خور مجازات از سوى خدا هستند که مرگ است. اما قضاوت را خدا مى‏کند.

 – با منافقان و منحرفان از دین و با بت پرستان مطلقاً نباید رابطه داشت…

 – با بى دینان و با نااستواران در دین، دوستى نباید کرد…

 – مسیح به سن پل اختیار مى‏دهد که هر کس را از او اطاعت نمى‏کند، بتواند مجازات کند.

 – مرتدان پیدا خواهند شد، خدا آنها را گمراه خواهد ساخت تا دروغهاى خود را راست بپندارند و سرانجام گرفتار قضاوت خدا شوند.

 – قضاوت خداوند درباره مرتدان سخت و بى گذشت است. کسى قانون موسى را نقض کند با شهادت دو یا سه نفر، بدون ترحم کشته مى‏شود.

 مجازات کسانى که فرزند خدا را لگدکوب مى‏کنند و خونى را که تقدیس شده بود، نجس مى‏شمارند و به روح القدس توهین مى‏کنند، سخت‏تر نیست؟ زیرا ما کسى را که گفت «انتقام پس دادن حق است. منم که عوض پس مى‏دهم» و یا « خدا مردم را داورى خواهد کرد »، مى‏شناسیم و مى‏دانیم چه وحشتناک است بدست خداى زنده افتادن.

 -… زمانى خواهد رسید که مردمان از دین، باز مى‏گردند و به انواع فسادها روى مى‏آورند، به اولیاء دین ناسزا مى‏گویند و تباه مى‏شوند. این پاداش فساد آنها است.

      با وجود این، در مسیحیت نیز ارتداد جرم مى‏شود. انواع پیدا مى‏کند و مجازات ارتداد، اعدام معین مى‏گردد. توبه «مرتد ملى» یعنى کسى که در مسیحیت بدنیا مى‏آید، بخشوده شدنى نمى‏شود:

     کلیسا نخست با مجازات اعدام مخالف بود (۱۰۲). اما بتدریج که قدرت مى‏گرفت و به قدرت خود مى‏یافت، قدرت در نظرش توانایى و حق ستاندن حیات جلوه مى‏کرد: عمل بر خلاف اراده کلیسا و رعایت نکردن قانون کلیسا و توهین به کلیسا، ارتداد بشمار مى‏آمدند و مجازات مرگ پیدا مى‏کردند (۱۰۳) در « مجلس خبرگانى » که بسال ۳۸۱ میلادى تشکیل شد، پیروزى کلیساى روم مسلم گشت. از آن پس، کلیسا ارتداد را جرم قابل مجازات شناخت. حداقل مجازات را جریمه مالى و حداکثر آن را مصادره اموال و اعدام قرار داد (۱۰۴).

      بدینسان، کلیسا از همان قاعده پیروى کرد که تمامى فرعونیتها، تمامى استبدادهایى که بنام عقیده بوجود مى‏آیند از آن پیروى مى‏کنند: بنام دفاع از وحدت دینى و وحدت جامعه مسیحى و بنام کاتولیسم که بمعناى جهان را به باور مسیحیت درآوردن است، گریز از اطاعت کلیسا و… را ارتداد تلقى و مجازات مى‏کرد. نظریه تجسم در پى بحث هایى که در قرنهاى ۴ و ۵ میلادى بر مى‏انگیخت، به کرسى مى‏نشست (۱۰۵) و بدیهى است که مخالفت با کلیسا مخالفت با خدا مى‏شد.

    بدینقرار از ۳۰۰ سال پیش از بعثت پیامبر اسلام، کلیسا تحول خود را در جهت مرکز قدرتى جهانى شدن، شروع کرده بود. به سخن دیگر گرداگرد کانون پیدایش اسلام، دین‏ها وسیله کار استبدادهاى فراگیر بودند. اسلام توانست راه و روشى جز راه و روش مبارزه با استبداد فراگیر باشد. زیرا از جهات دیگر گذشته، از لحاظ جامعیت « ایدئولوژى » استبداد فراگیر، نمى‏توانست با آن دینها رقابت کند. در واقع، در تمامى استبدادهاى فراگیر، جرم عقیده بزرگترین و عمومى‏ترین جرم‏ها تلقى مى‏شود. در تمامى این استبدادها تفتیش عقیده « قانونى » مى‏شود و دستگاه تفتیش عقیده برقرار مى‏گردد. پس یک محک از محک‏ها ارزیابى و شناخت اسلام، چگونگى برخوردش با مسئله ارتداد است. اگر اسلام روش مبارزه با انواع استبدادها، بخصوص استبداد فراگیر باشد، باید ارتداد را از فهرست جرائم قابل تعقیب و مجازات بیرون برده باشد:

 ۱- در سوره بقره، در قسمت آخر آیه ۲۱۷، فرماید: (۱۰۶)

      و من یرتد منکم عن دینه فیمت و هو کافر فاولئک حبطت اعمالهم فى الدنیا و الاخره …

       « و هر کس از شما، از دین برگردد و در حالى بمیرد که کافر است، اعمالش در دنیا و آخرت تباه مى‏گردد…»

  ۲- در سوره ممتحنه، قسمت دوم آیه ۱۰ فرماید: (۱۰۷) اگر زنان از اسلام به کفر بازگشتند از کفار مهر و نفقه مطالبه کنید. حکم خدا اینست.

 بدیهى است که اگر ارتداد جرم و مجازات آن اعدام بود، قرآن بنا را بر زندگى مرتد بعد از ارتداد نمى‏گذاشت.

      و براى اینکه جاى چون و چرا باقى نگذارد، نه تنها ارتداد را جرم قابل تعقیب نمى‏شمارد و برایش مجازات معین نمى‏کند، بلکه تکرار آن را نیز جرم قابل تعقیب نمى‏شمارد (۱۰۸):

      و ان الذین آمنوا  ثم کفروا ثم آمنوا ثم کفروا ثم ازداد واکفراً لم یکن الله لیغفر لهم و لا لیهدیهم سبیلا

      « و همانا کسانى که ایمان مى‏آورند و سپس کافر مى‏شوند. باز ایمان مى‏آورند و از نو کافر مى‏شوند و سپس بر کفر خود مى‏افزایند، خدا نمى‏بخشدشان و به راهى هدایتشان نمى‏کند.»

      در سوره مائده، آیه ۵۴، به پیامبران و مؤمنان دلگرمى مى‏دهد که نگران روى برگرداندن اشخاص از اسلام نباشند. به آنها وعده مى‏دهد قومى دیگر به اسلام خواهند گروید و به یارى اسلام برخواهند خاست.

     بدینخاطر که اشرافیت قریش، مسلمانان را بزور شکنجه به ارتداد وادار مى‏کردند، در سوره نحل، آیه ۱۰۶، مقرر فرمود که ارتداد به زبان نیست به دل است. اما چه کسى مى‏تواند از حال دل آگاه شود؟ هیچکس. قرآن براى اینکه راه را بر تفتیش عقیده ببندد، نه تنها تجسس و جاسوسى و غیبت و… را حرام مى‏کند، بلکه خطاب به پیامبر مى‏فرماید: (۱۰۹)

  ولو نشاء لاءریناکهم فلعرفتهم بسیما هم فى لحن القول و الله یعلم اعمالکم

      « و اگر مى‏خواستیم بر شما مى‏نمایاندمیشان تا از لحنشان به آنچه در دل دارند، بى ببرید. و خدا به اعمال شما، همه آگاه است.»

       هنوز لازم مى‏بیند تصریح و تأکید را بیشتر کند: (۱۱۰)

       لست علیهم بمصیطر * الا من تولى و کفر فیعذبه الله العذاب الاکبر * ان الینا ایبهم * ثم علینا حسابهم*

       « تو مسلط و توانا بر آنها نیستى. جز این نیست که هر کس روى بگرداند و کافر بشود خدا او را به بزرگترین عذاب معذب مى‏کند. بدیهى است که بازگشت آنها بسوى ما است و آنگاه {رسیدگى به حساب اعمالشان} با ما است.

       تنها جزایى که قرآن براى مرتدان معین مى‏کند، اینست (۱۱۱):

  اولئک جز آئهم ان علیهم لعنه الله و الملائکه و الناس اجمعین

       « جزاء اینان، لعنت خدا و فرشتگان و تمامى مردمان است.» 

       و بدیهى است اگر مرتد توبه کند، خدا توبه او را مى‏پذیرد (۱۱۲):

      على ربکم این یرحمکم و ان عدتم عدنا و جعلنا جهنم للکافرین حصیراً

       « بسا خدا بر شما باز رحمت آورد. و اگر به عصیان باز گشتید، به عقوبت شما باز مى‏گردیم. جهنم را زندان کافران ساختیم»

       تنها در دادگاه عدل الهى و آنهم در رستاخیز، به اعمال آنها که باز نمى‏گردند، رسیدگى خواهد شد (۱۱۳):

      یوم تبیض وجوه و تسود وجوه فاما الذین اسودت وجوههم اکفرتم بعد ایمانکم فذوقوا العذاب بما کنتم تکفرون

        « و روزى که روى هائى سپید و روى هائى سیاه مى‏شوند. اما آنها که رویشان سیاه مى‏شود، کسانى هستند که بعد از ایمان کافر مى‏شوند. به آنها گفته مى‏شود: بچشید عذاب را که از کفر خود دارید».

         با وجود این ، حاج سید ابوالقاسم خوئی در « البیان فی تفسیر القرﺁن »  (۱۱۴) ﺁیه های ۸۸ تا ۹۰ سوره نساء را  دلیل بر  حکم قتل مرتد گرفته است. حال ﺁنکه ﺁیه ها  در حق کسانی است که اسلام پذیرفته بودند و در مکه ، به کافران ، در جنگ با مسلمانان ، یاری می رساندند و صراحت دارند بر اینکه ، اگر ﺁنها  به راه صلح با مسلمانان ﺁمدند، مسلمانان را اختیاری بر ﺁنها نیست. به سخن دیگر،  موضوع حکم نه ارتداد که دشمنی است   :

         در ﺁیه ۸۸ کسانی را که موضوع حکم شده اند معرفی می کند و از مسلمانها می پرسد چرا در باره این جماعت، دو دسته شده اید :

        فما لکم فی المنافقین فئتین و الله ارکسهم بما کسبوا اتریدون أن تهدوا من اضل الله و من یضلل الله فلن تجد له سبیلا

         « چرا  در باره منافقان دو دسته شده اید ؟  و حال ﺁنکه خداوند ﺁنها را بخاطر ﺁنچه کرده اند، رانده ( بنا بر المیزان طباطبائی گمراه کرده)  است. ﺁیا شما می خواهید کسی را که خداوند گمراه کرده است هدایت کنید؟ و کسی که خدا او را گمراه کند، راهی برای او نخواهی یافت. »

       بدین قرار ، سخن از کسانی است که خود را مسلمان می خوانند و با دشمنان مسلمانان همکاری می کنند. در ﺁیه های ۸۹ و ۹۰، روشی را معین می کند که می باید با ﺁنها بکار برد :  

          ودوا لو تکفرون کما کفروا فتکونون سوﺁءً  فلا تتخذوا منهم اولیاء حتی یهاجرو فی سبیل الله . فان تولو ا فخذوهم و اقتلوهم حیث وجدتموهم و لا تتخذوا منهم ولیا و لا نصیرا * الا الذین یصلون الی قوم بینکم و بینهم میثاق او جاؤکم حصرت صدورهم أن یقاتلوا قومهم و لو شاء الله لسلطهم علیکم فلقاتلوکم . فان اعتزلوکم فلم یقاتلوکم و القو ا الیکم السلم فما جعل الله لکم علیهم سبیلاً

        « ﺁنها همی خواهند که شما همانند ﺁنان کفر ﺁورید و همگی یکسان شوید. پس ﺁنها را ولی خویش نگردانید تا که در راه خدا هجرت گزینند. اگر به شما پشت کردند و به دشمنان پیوستند (تولو  پیروی کردن و تولو عنه روی بر گرداندن از معنی می دهد  در اینجا بسا پشت کردن به مسلمانان و روی ﺁوردن به دشمنان ﺁنان، هر دو مراد  باشد. ) پس هرجا یافتیدشان  دستگیرشان کنید و بکشیدشان  و  از ﺁنها  ولی و یاور مگیرید * مگر کسانی از ﺁنها که به قومی روی می ﺁورند که میان شما و ﺁنها میثاق بسته شده است  و یا نزد شما ﺁیند  در حالی که سینه هاشان از جنگ  کردن با شما یا قوم خویش تنگ است ( رویه بی طرفی اتخاذ می کنند و  نه با شما و نه با دشمنان شما نمی جنگند. )  و اگر خدا می خواست هر ﺁینه ﺁنها را بر شما مسلط می کرد  پس با شما سخت می جنگیدند . اگر ﺁنان از جنگ با شما پرهیز کردند (رویه بی طرفی اتخاذ کردند )  و با شما به راه سلم و صلح ﺁمدند، پس خداوند  ، به شما  اختیار بر ﺁنها را نمی دهد . »

       بدین قرار، اگر برغم باز گشت از دین، به راه  سلم و صلح با مسلمانان ﺁیند، مسلمانان بر ﺁنها اختیار ندارند. خوئی خود نیز تصریح می کند (صفحه ۳۳۸ البیان )   « در قرﺁن، ﺁیه ای که دلالت بر قتل مرتدان علی الاطلاق کند، وجود ندارد ».

       از احکام قرﺁنی که مسلمانان از یاد بردند و سلطه گران را بر خود مسلط کردند، بسا مهمترینشان این حکم است. بنا بر منطق صوری، می تواند از  معانی سه ﺁیه و ﺁیه های پیش از ﺁن غفلت کرد و « القوا الیکم السلم » را اسلام ﺁوردن معنی کرد . ناگزیر  « تولوا» هم کافر شدن معنی پیدا می کند. بنا بر این، نه همکاری با دشمن سلطه گر که ترک دین ، موضوع حکم می شود. چنان می شود که « مسلمانان » همکاری با دشمن سلطه گر را ترک دین نمی دانند ، جرم نیز نمی دانند و خائن ترین هاشان ، افتخار نیز می کنند.

      بهر رو،  در صورتی که « سلم » را اسلام ﺁوردن ( دانستنی است که طباطبائی در المیزان و محمد حمید الله و … سلم و صلح معنی کرده اند )  معنی کنیم ، نه تنها  ﺁیه با تمامی ﺁیه هائی که ارتداد را  جرم قابل مجازات نخوانده اند، تناقض پیدا می کند ، بلکه با ﺁیه های ۸۸ تا ۹۰ همین سوره نیز تناقض پیدا می کند. زیرا الف –  دو دسته شدن مسلمانان بر سر همکاری منافقان با دشمنانشان بوده است . اگر ﺁنها را مرتد می دانستند که بر سر رفتار با ﺁنها، دو دسته نمی شدند. . و ب – در ﺁیه ۸۹،  « تولو » کافر شدن معنی نمی دهد زیرا خداوند خود خاطر نشان می کند که گمراه شده اند. پس معنی ندارد  بفرماید : پس اگر کافر شدند ! و ج – اما سلم بمعنای مسلمان شدن با خود ﺁیه نیز تناقض پیدا می کند. زیرا اگر مسلمان می شدند همانند دیگران می گشتند و « پس اگر با شما رویه بی طرفی اتخاذ کردند و با شما نجنگیدند »، بی محل  می شد.  

      مى‏ماند ناسزا به خدا و پیامبر و اولیاء دین. در ناسزا، روش همان در گذشتن به بزرگوارى است (۱۱۵). به استناد این آیه بود که على ( ع)در باره زنى که به او ناسزا گفته بود، فرمود، پاسخ ناسزا یک ناسزا است، آن را هم من نمى‏دهم. با اینهمه یک سوره قرآن به ابولهب و همسرش که مظهر ناسزاگویان به پیامبر بودند، اختصاص یافته است :(۱۱۶)

      تبت یدا ابى لهب و تب * ما اغنى عنه ماله و ما کسب * سیصلى ناراً ذات لهب * و امرته حماله الحطب * فى جیدها حبل من مسد *

     « بریده باد دست ابولهب. مال او و آنچه بدست مى‏آورد بکار او نمى‏آید. زود باشد که به دوزخ در آتشى شعله ور درافتد. و همسرش آتش بیار جهنم باشد در حالیکه طنابى از لیف خرما بگردن دارد.»

       چرا ناسزا گفتن را جرم قرار نداد؟ زیرا خدا حق است. پیامبر و اولیاء او مظاهر حق هستند و آنکس که به آنها ناسزا مى‏گوید، این ناسزا به خود او باز مى‏گردد. ناسزا خود شهادتی مى‏شود بر حقانیت حق. اگر جانبدار حق بر حق بیشتر پابفشرد، ناسزا خود سبب مى‏شود که توجه عمومى به حق فزونتر بگردد. چنین بود که ابولهب خود از عوامل گسترش پیام حق شد. بدینسان راه حل یکى استوارى بر حق و دیگرى دورى از ناسزاگوئى و ناسزاگوها است تا جامعه از این بیمارى بیاساید.